De Dubbele Dijk tussen Eemshaven en Delfzijl: voorbeeld van adaptieve kustbescherming

woensdag 18 november 2020

Hoe kunnen we onze kust adaptief tegen klimaatverandering beschermen? En tegelijkertijd de kustzone duurzaam gebruiken? Het project ‘Dubbele Dijk’ is één voorbeeld van een toekomstgericht aanpak; een pilot project dat nog in uitvoering is maar waar nu al lering uit kan worden getrokken.

Deze vragen werden beantwoord in een stagerapport van Lea Schönen, student Kust- en Zeemanagement bij Van Hall Larenstein. Ook werd er een advies aan gekoppeld, gericht op organisaties die soortgelijke projecten elders lang de Waddenzee willen gaan realiseren.

Drie kernfactoren

De drie kernfactoren, waarop moet worden gelet, zijn: Uitvoering, Belanghebbenden-consultatie en Kennis. Gebaseerd op deze factoren heeft Lea de volgende adviezen opgesteld:

  • Het wordt aangeraden om tijdens toekomstige projecten een uitgebreide vooranalyse naar de ecologische factoren in het gebied, potentiële risico’s en aard en identiteit van belanghebbenden uit te voeren. De analyse kan ook het beste worden voortgezet tijdens de uitvoering, want de ervaring leert dat dan ook nog voorheen onbekende factoren opduiken. Kennisontwikkeling is daarom tijdens de volledige looptijd van het project van belang.
  • Verder is het belangrijk dat één instantie hoofdverantwoordelijk is voor het project, die andere belanghebbende instanties, deskundigen en private partijen raadpleegt en de coördinatie binnen het project waarborgt.
  • Een project zoals Dubbele Dijk kan tot afwijzing leiden omdat zeewater over de dijk mag komen, mede omdat de tweede kering voor waterveiligheid zorgt. Dit concept staat in groot contrast met het huidige kustbeheer waarin een duidelijke afgrenzing tussen land en water bestaat. Hier moet actief het concept van een Dubbele Dijk, naast zijn voordelen en kansen, worden uitgelegd aan allen die erbij betrokken zijn: investeerders, omwonenden en ondernemers die het tussengebied kunnen gebruiken. Ook vanuit dit oogpunt is het van belang dat één partij hoofdverantwoordelijk is, omdat er dan geen verwarring bij betrokken partijen kan ontstaan over de instantie die ze met hun vragen en twijfels kunnen aanspreken.

Innovatief kustbeheer en nieuwe kansen voor het kustgebied

Het project Dubbele Dijk is op verschillende niveaus van belang. Ten eerste wordt hierbij het woord ‘kustbeheer’ opnieuw gedefinieerd. Zo kan men adaptief ingaan op klimaatverandering en andere ecologische problemen binnen de Waddenzee en de kust ‘met de tijd’ laten gaan. Ten tweede biedt het vele kansen om het gebied – de dijk zelf en het ontstaande tussengebied – innovatief te gebruiken. Dit kan een positief effect op ecologie, economie en maatschappij hebben.

Afhankelijk van de regio kan het op verschillende wijzen worden ingericht en uitgevoerd. Met name daar waar er al een tweede (’slaper’)dijk achter de primaire kering, is een dubbele dijk kansrijk. Dat is op veel plaatsen langs de waddenkust het geval. Mede daarom is er mogelijk een groot potentieel – niet alleen in Nederland, maar ook grensoverschrijdend.