Programma naar een rijke Waddenzee Programmaplan 2019-2022 Wad Veerkrachtig! Programma
“Ruik de zilte geur tijdens een wadlooptocht, hoor het knisperen van de schelpen onder je fietsband, proef het zilte zeekraal op de kwelders, zie duizenden sterren, verwonder je over honderden zeehonden en geniet van het Waddengebied, waar hemel en aarde het toneel delen.” De Waddenzee prikkelt de zintuigen, Marketing Werelderfgoed Waddenzee

Het Waddengebied is schitterend. In 2016 gekozen als mooiste natuurgebied. En met een Waddenzee die sinds 2009 behoort tot het Unesco Natuurlijk Werelderfgoed.

Met visserij, haven- en bedrijfsleven, voedselproductie, energie en recreatie als sterke en innovatieve economische sectoren.


    De uitdagingen voor het Waddengebied:
  1. Klimaatverandering
  2. Energietransitie
  3. De toenemende belangstelling van (internationale) toeristen
  4. Hoe blijft het gebied leefbaar?
Naar een veerkrachtige Waddenecologie en een duurzame Waddeneconomie.
“PRW maakt het verschil door partijen te verbinden en in beweging te brengen. Samenwerken aan een veerkrachtige Waddenzee van Werelderfgoedklasse” Opdrachtgevers PRW, Programmaplan PRW 2019-2022

Het doel van Programma naar een Rijke Waddenzee (PRW) is om in opdracht, en aanvullend aan de opdrachtgevers, bij te dragen aan het realiseren van het perspectief Waddengebied 2050. Dit doen we samen met overheden, maatschappelijke organisaties, kennisinstellingen, bewoners en gebruikers.

Wad veerkrachtig!

Het programma van PRW kent twee pijlers:

Natuurverbetering naar een veerkrachtig ecosysteem

Transities naar een duurzaam (economisch) medegebruik

We werken vanuit 4 rollen

Uitdagen Aanjagen Ontwikkelen Verbinden
“Het Waddengebied is een ecologisch uniek natuurgebied waar mensen in leven en van leven.” Programmaplan PRW 2019-2022

De Waddenzee en het Waddengebied worden gekenmerkt door dynamiek en verandering. PRW werkt op basis van het programma aan de kernwaarden van het gebied en zoekt met de betrokken partijen naar oplossingen voor toekomstige uitdagingen.

Pijler 1

natuurverbetering door en voor een veerkrachtig ecosysteem

Klimaatverandering
“Klimaatverandering heeft allerlei verschillende effecten op het Waddengebied. Daar moeten we mee aan de slag. Dat is nodig voor natuur èn mens.” Hein Sas

Klimaatverandering gaat een steeds grotere invloed uitoefenen op de Waddenzee en daarmee op al haar functies; ecologie, waterveiligheid en menselijk medegebruik. PRW gaat de komende jaren met betrokken partijen aan de slag om na te gaan wat de verwachte effecten kunnen zijn en wat dit betekent voor toekomstig beleid en beheer in het Waddengebied.

Natuurlijke dynamiek

“De Waddenzee is een uniek gebied vanwege de combinatie van eilanden, wadplaten en kwelders. Via een ingenieuze aanvoer van sediment blijft de Waddenzee al vele eeuwen bestaan. Deze natuurlijke dynamiek is dus van essentieel belang.” Ernst Lofvers, Rijkswaterstaat

Waar het kan, worden natuurlijke dynamische processen zoveel mogelijk hersteld of versterkt. PRW zet de komende jaren daarom in, via proefprojecten, op bewustwording voor het belang van meer natuurlijke dynamiek op de eilandstaarten. Ook wordt de impact van de grote ophogende slibvelden voor de Friese kust en hun impact op het ecosysteem onderzocht. En hoeveel bodemberoering kan een dynamisch systeem aan?

Onderwaternatuur

“Het Waddengebied heeft zeenatuur van Wereldklasse. Maar wie kent eigenlijk de wadpier, het zeepaardje en de gladde haai? Laten we ze bekend en bemind zien te krijgen, zodat we het leven onder water dezelfde trots en zorg kunnen geven als de zeehond.” Michiel Firet

De onderwaternatuur in de Waddenzee is één van de best bewaarde geheimen. Door het troebele water is het bijna niet te zien. Beleid en beheer richten zich nog vooral op de zichtbare natuur van de Waddenzee; droogvallende Wadplaten en soorten als vogels, zeehonden en schelpdieren.

De onderwaternatuur is echter een belangrijk fundament voor het hele ecosysteem. De relatie daarvan met bekende diersoorten als vogels en zeehonden vraagt daarom meer aandacht en inzet. PRW wil de komende periode de ingezette kennisontwikkeling verbinden en helpen vertalen naar beleid en beheer. Niet alleen voor de Nederlandse Waddenzee, maar ook met Duitsland en Denemarken, in het bijzonder voor de Swimway (trekvissen).

Vogels

“Door simultaan vogels te tellen langs de gehele Oost-Atlantische trekroute hebben we veel inzichten gekregen over de gezondheid van vogels langs de trekroute. De Waddenzee is voor veel soorten een cruciale maar zwakke schakel. Een alarmerend signaal. Door deze tellingen leren we waar de vogels in de problemen zitten en kunnen we ze effectiever beschermen.” Jonna van Ulzen

De Waddenzee is voor vogels een zeer belangrijke schakel in de Oost-Atlantische trekroute; als doortrekstation op weg naar Groenland of Afrika of als broedgebied Uit de zogenaamde Flyway-tellingen blijkt dat de Waddenzee een zwakke schakel is.

De effecten van klimaatverandering voor vogels worden daarom de komende periode in kaart gebracht om in te kunnen spelen op veranderende omstandigheden. PRW beheert de komende twee jaar nog het Flyway-monitoringprogramma en zorgt tegelijkertijd voor overdracht.

Lepelaars

Pijler 2

Transities naar een duurzaam (economisch) medegebruik

Visserij

“Duurzame visserij hoort bij Natuurlijk Werelderfgoed Waddenzee. De historie, de cultuur, de kennis en de beleving van het oogsten van vis en ‘zeevruchten’ zijn onlosmakelijk met het Wad verbonden. Maar de huidige visserij oefent ook druk uit op de natuurwaarden. Daarom zijn in overleg met de verschillende visserijsectoren afspraken gemaakt om met perspectief voor deze sectoren de invloed op de natuur te verminderen." Ronald Lanters

PRW zal de uitvoering van de visserijconvenanten, die invulling geven aan een verduurzaming van de visserij, ook de komende vier jaar ondersteunen. Belangrijke resultaten die met de convenanten gerealiseerd moeten worden, zijn onder meer dat een groter deel van de Wadbodem gevrijwaard wordt van bodemberoerende visserijactiviteiten, een reductie van het aantal schepen van de garnalenvloot en nieuwe afspraken voor het oesterrapen.

Aanvullend gaat PRW op zoek naar nieuwe kansen om de Waddenvisserij verder te verduurzamen door o.a. het aanjagen van innovaties en pilots, de verdere ontwikkeling van mariene aquacultuur (kwekerijen) en de ontwikkeling van een integrale visie door en voor de visserij.

Bereikbaarheid en mobiliteit

“Het werelderfgoed vraagt bij uitstek om een mobiliteitssysteem dat de kernwaarden van het gebied vertegenwoordigt en aansluit bij het dynamische karakter van het gebied. We kunnen hier innovatiever naar kijken en er liggen grote kansen om een echt duurzame mobiliteitsketen op de langere termijn te ontwikkelen." Gerwin Klomp

Een goede en betrouwbare bereikbaarheid van, naar en in het Waddengebied is een basisvoorziening voor bewoners en bezoekers op de eilanden en langs de kust. Het is een voorwaarde voor een goed vestigingsklimaat voor bedrijven en voor de recreatie en toerisme. In 2050 is de bereikbaarheid en mobiliteit in het Waddengebied duurzaam, veilig en van Wereldklasse.

PRW stelt de komende jaren, samen met eilanders en betrokken organisaties, een schets op van het mogelijke transitieproces om te komen tot duurzame bereikbaarheid van de Waddeneilanden in 2050. Ook zal PRW bijdragen aan een gezamenlijke verkenning naar duurzame bereikbaarheid van waddenzeehavens.

Bereikbaarheid en mobiliteit

Randen van het wad

“De randen van het Wad komen steeds meer onder druk te staan door klimaatverandering. Ook de toenemende verzilting is een steeds groter vraagstuk. Het door dijken scherp doorsneden gebied is haar dynamiek grotendeels kwijt. Dit stelt ons voor de grote uitdaging hoe we hier adaptief vorm aan kunnen geven, welke kansen we voor de natuur, de bewoners en duurzame economische ontwikkelingen van onderop kunnen ontwikkelen. Het waarborgen van de waterveiligheid van de kust blijft vanzelfsprekend het vertrekpunt." Titiaan Oterdoom

De ambitie is om de Waddenkust en eilanden in ecologisch en sociaaleconomisch opzicht (weer) sterker met elkaar te verbinden. We werken aan nieuwe projecten waarbij functies als natuur, duurzaam zoetwaterbeheer (afvoer en voorraad), waterkwaliteit, voedselproductie, kustveiligheid en beleving veel meer hand in hand gaan.

PRW is gevraagd innovatieve gebiedsprocessen en concrete pilots op gang te brengen voor het versterken van zoet-zout overgangszones in het belang van de natuur en duurzame economische ontwikkelingen. Daarnaast ontwikkelt PRW een gedragen Waddenkustvisie over economische innovatie en klimaatadaptatie voor de landbouw, inclusief pilots over de zilte economie.

VERSTERKEN KERNWAARDEN WERELDERFGOED

“Met de benoeming van de Waddenzee tot UNESCO Natuurlijk Werelderfgoed is ook de internationale bekendheid van het gebied toegenomen. De toeristenstroom naar het Waddengebied zal verder toenemen, net als de kansen en de uitdagingen die dit biedt." Rick Timmerman

Ter versterking van de kernwaarden van het Werelderfgoed zet PRW in trilateraal verband in op het door ontwikkelen van het Programma Dark Sky.

In Nederland zet PRW zich in om de landschappelijke kwaliteit verder te versterken, door in beeld te brengen wat niet meer past binnen de kernwaarden van het Werelderfgoed in 2050 en hiervoor een actieprogramma op stellen. Ook zal PRW het duurzaam handelen van overheden en een gezamenlijke verkenning van verduurzaming van de Waddenzeehavens verder aanjagen. Door het toenemend toerisme wordt zonering in beschermen en beleven steeds belangrijker. PRW ontwikkelt hiervoor een universele waardenset.

Het Programmaplan is samengesteld met haar opdrachtgevers en belanghebbenden. Alleen dankzij de enthousiaste medewerking en inbreng van alle betrokken partijen kon dit programmaplan tot stand komen. Daarvoor wil PRW iedereen van harte bedanken.



Nieuwsgierig?

Check het volledige programmaplan

En blijf op de hoogte

rijkewaddenzee.nl @RijkeWaddenzee

COLOFON: Herman Verheij – Waddenvereniging, Ruben Smit Productions, Johan Krol, A. Schnabler, Marketing Groningen, Programma naar een Rijke Waddenzee